Anti-christelijke spotprent uit vroegchristelijke periode

Dat de spotprent niet alleen in moderne tijden een gehanteerd middel is om een kritisch licht te laten schijnen op religie blijkt uit een anti-christelijke spotprent uit de vroegchristelijke periode.

Het gaat om een op de Palatijnse Heuvel te Rome gevonden graffiti, aangetroffen in het zogenaamde ‘Paedagogium’. Het zou hierbij gaan om een keizerlijke school voor pages ¹. E. Ferguson duidt de vindplaats eenvoudig aan als een ‘guardroom’ ². De graffiti betreft een voorstelling van een gekruisigde persoon met ezelskop, waarnaast een andere figuur in een houding van aanbidding is gekrast. ‘Alexamenos aanbidt zijn God’ (Alexamenos sebete theon) staat erbij geschreven. Over de datering van deze graffiti lopen de meningen uiteen: de 1e, 2e of 3e eeuw n.Chr. ³. Het is bekend dat christenen in de tijd van de kerkvader Tertullianus (160-230) ervan werden beschuldigd de kop van een ezel te aanbidden (… caput asininum esse deum nostrum …, zie Tertullianus’ Apologeticum XVI en Ad Nationes I, XI). Deze laster was al eerder tegen de Joden geuit (zie bv. Tacitus’ Annales 5,3:2 en 4:2) voordat dit ook op de christenen werd toegepast. Wanneer de graffiti uit de eerste of begin tweede eeuw dateert, is dit begrijpelijk. Het jonge christendom werd nog gezien als een Joodse sekte en de idee dat de Joden een ezel aanbaden, werd overgedragen op Jezus.

Links op het internet over dit onderwerp

Zie Links: Christendom in verdrukking.

Noten

1. Beproeving en getuigenis, C.P. Thiede e.a., 1991, Kok Kampen, p. 39.
2. Background of Early Christianity, E. Ferguson, 2e ed., 1993, Eerdmans, Grand Rapids, Michigan, p. 560. Wat onder ‘guardroom’ moet worden verstaan (een wachtlokaal voor soldaten of een tijdelijke gevangenis) blijft onduidelijk.
3. De Catholic Encyclopedia bijvoorbeeld dateert de graffiti aan het begin van de derde eeuw. Tevens wordt verondersteld dat de christenen toen al het crucifix gebruikten, aangezien de graffiti bij de gekruisigde de zogenaamde perizoma of lendedoek veronderstelt. Gekruisigden hingen echter naar Romeins gebruik naakt aan een kruis.