Dít leer je van de Vroege Kerk1
Het vroege christendom – is dat niet iets ‘uit de oude doos’? Vier deskundigen bewijzen het tegendeel aan de hand van actuele lessen uit de eerste eeuwen.
Les 1: Jezus is uniek
Rond 156 na Christus staat Polycarpus in de arena van Smyrna. Met de marteldood voor ogen wordt de oude bisschop verzocht Christus te vervloeken en zijn leven te redden. “Zesentachtig jaar heb ik Hem gediend en Hij heeft mij geen kwaad gedaan,” antwoordt hij. “Hoe kan ik mijn Koning, Die mij gered heeft, vervloeken?” Wie zegt dat Jezus de enige Weg tot God is, stuit ook nu op weerstand. Zo’n exclusieve, arrogante claim is toch niet vol te houden in onze multiculturele en multireligieuze samenleving? “Dergelijke maatschappelijke druk kan leiden tot een relativering van de uniekheid van Christus,” constateert drs. ing. Nathan Witkamp, hoofdredacteur van Marturia (online magazine over de betekenis van de Vroege Kerk voor vandaag; Marturia.info). “Wie een knieval maakt voor dit relativisme, vindt in de Vroege Kerk een geduchte tegenstander. Het is bepaald niet zo dat de eerste christenen Christus’ uniekheid verkondigden ‘omdat men niet beter wist’. Evenals wij leefden zij in een maatschappij waarin die boodschap aanstootgevend was. Toch hielden zij er – wat het ook kostte – aan vast. De Vroege Kerk gaat ons in dit opzicht voor en bemoedigt ons vol te houden.”
Les 2: Geloof draait om een liefdesrelatie
Herkenbaar? Je bent opgegroeid met de Bijbel en ‘gelooft het allemaal wel’. Maar vaak is het meer een zaak van je hoofd dan van je hart. Volgens dr. Marten van Willigen, onder meer werkzaam voor Stichting Bijbeluitleg Vroege Kerk (Sbvk.nl), kan bestudering van de eerste eeuwen helpen om het goud van het geloof opnieuw te laten glanzen. “In onze tijd kan alles beredeneerd worden, waardoor je – ook in de kerk – het gevaar loopt de waarde van iets vooral verstandelijk te beoordelen. Maar voor de Vroege Kerk is Christus een levende Werkelijkheid, vooral als het gaat om onze verlossing. Wij zijn geneigd de verlossing verstandelijk te benaderen, maar de Vroege Kerk leert ons dat het iets heel bijzonders is, en te maken heeft met een liefdesrelatie. Augustinus noemt God zelfs ‘mijn Schoonheid’! Luisteren naar die stemmen uit de kerkgeschiedenis, helpt je de waarde van de relatie met Christus opnieuw te ontdekken. Alles in dit leven kan prachtig en aantrekkelijk zijn, maar Hij gaat vér boven alles uit.”
Les 3: Jezus volgen raakt je dagelijks leven
“Veel mensen denken dat onderwerpen als zondevergeving en behoud ‘door geloof alleen’ heel duidelijke thema’s zijn in de eerste eeuwen,” aldus dr. Henk Bakker, kenner van het vroege christendom. “Hoewel die thema’s belangrijk zijn, benadrukte men vooral dat je geweten wordt gereinigd als je Christus volgt. Je staat voortaan op een totaal andere manier in het leven. Daarbij lette men in positieve zin op elkaar, om als gemeenschap het smalle pad te bewandelen. Vandaar de nadruk op boete en tucht. Net als de eerste christenen moeten ook wij het avontuur durven aangaan om Jezus’ morele richtlijnen via prediking en onderwijs te vertalen naar ons dagelijks leven: ‘Wat doe je als christen in deze tijd en onder deze omstandigheden, bijvoorbeeld als het gaat om geweld, seksualiteit en relaties?’ Kijken naar de Vroege Kerk kan ons daarbij helpen. De charme van die tijd is dat hij zo lijkt op de onze, waarin het heidendom weer oprukt.”
Les 4: Zorg voor een evenwichtige kijk op genezing
In het Nieuwe Testament lees je vaak over genezing van zieken. Tweeduizend jaar later zie je vooral verwarring op dit punt. Beweert de ene groep dat je genezing moet claimen, de andere stelt dat gebedswonderen alleen nodig waren als ‘kickstart’ voor de Evangelieverkondiging. “Het mooie van de Vroege Kerk is dat je daarin een gezonde balans ziet,” vindt drs. Robert Doornenbal, docent kerkgeschiedenis aan de Christelijke Hogeschool Ede. “Vooropgesteld: genezing op gebed is door en door bijbels. Ook in de eerste eeuwen vind je volop getuigenissen van wonderlijke genezingen. Maar men ‘claimde’ nooit genezing en zei niet dat God áltijd geneest. Verder meende men dat God goede redenen kan hebben om iemand níet te genezen, en stond men vaak positief tegenover medicijngebruik en doktersbezoek. Zo’n evenwichtige visie, waarbij bepaalde vragen open worden gelaten, mis ik soms in onze tijd. De Vroege Kerk kan ons helpen een evenwichtige visie te ontwikkelen.”
